Sommige schrijvers beginnen pas aan een verhaal als ze zeker zijn van de titel, andere bedenken de titel pas als het verhaal klaar is. Met Frisse bloesem, opgedroogd zweet kom ik steeds meer in het laatste kamp terecht. De titel Frisse bloesem, opgedroogd zweet past goed bij het verhaal tot nu toe; de tegenstellingen rijk-arm, kansrijk-kansarm komen er goed in tot uitdrukking. Maar ik denk dat de novelle meer is dan een sociaal-realistisch drama. In het vervolg komt godsdienst (of godsdienst-fundamentalisme zo je wilt) om de hoek kijken en (schijn)verlossing. Ik neig er steeds meer naar om Frisse bloesem, opgedroogd zweet als werktitel te zien. De definitieve titel zou wel eens iets als Benauwd kunnen worden. Of In de greep van.
Hoe kies je trouwens een titel?
Je kunt een titel zonder direct aanknopingspunt kiezen, zoals Turks Fruit van Jan Wolkers, of een bizarre, humoristische titel om de aandacht te trekken. (Heere Heeresma: Zwaarmoedige verhalen voor bij de centrale verwarming, Brommer op zee van Maarten Biesheuvel)
Ironisch: Gods wegen zijn duister en zelden aangenaam van Bob den Uyl: melancholie verpakt in prachtig verwoord geouwehoer.
Verwijzing naar de inhoud. Het geloof der kameraden van Karel van het Reve, over het onwrikbare geloof in het communisme dat zoals zo vaak een dwaling blijkt te zijn.
Naam van de hoofdpersoon: Pieter Daens. Voor het geval die naam niet de juiste associaties mocht oproepen heeft L.P. Boon er een ondertitel aan meegegeven: hoe in de negentiende eeuw de arbeiders van Aalst vochten tegen armoede en onrecht.
Vaak verwijst de titel naar het thema van het verhaal, soms met een citaat uit het boek, zoals ik geprobeerd heb te doen met Frisse bloesem, opgedroogd zweet.
Soms vormt de belangrijkste gebeurtenis of situatie de titel: De Aanslag van Harry Mulisch. De ondergang van de familie Boslowitsch van Gerard Reve.
De titel Kroegverhalen van Simon Carmiggelt maakt perfect duidelijk wat we kunnen verwachten.
De mogelijkheden zijn eindeloos. Juist daarom is goed nadenken over de juiste keus geboden.